Аҳолини рўйхатдан ўтказиш саволномаси ва унинг моҳияти тўғрисида.
Аҳолини рўйхатга олиш саволномасида фақат демографик маълумотларни йиғиш билан чегараланиб қолмайди аксинча, маълумотларни таҳлил қилиш ва матбуотда чоп этиш рўйхатга олишнинг якуний натижаси хисобланади. Иккинчидан, ахолини рўйхатга олиш орқали фақат аҳоли хақидаги маълумотларни эмас, балки мамлакатнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланиш таркиблари хакида маълумотларни олишга муваффақ булинади.
Мустақиллик йилларида Ўзбекистон Республикасида Аҳолини рўйхатга олиш умуман ўтказилмаган бўлиб, мазкур тадбир илк маротаба ўтказилиши белгиланди.Сўнгги марта Ўзбекистон Республикаси ҳудудида Аҳолини рўйхатга олиш тадбири 1989 йилда ўтказилган. Аҳолини рўйхатга олишнинг муваффақятли чиқиши аҳолини рўйхатга олиш давридан ушбу саволномадаги саволларни мазмун мохиятини тўғри тушунганлик даражасига боғлиқ Руйхатга олишни бошлашдан аввал аҳоли ўртасида тушунтириш ишларини олиб бориш. Тушунтириш ишлари маҳаллий матбуот орқали, радио ва телевидение орқали, мактаблар, ташкилотларда сухбат уюштириш ёки кургазмали ташвиқот ишлари орқали амалга оширилиши мумкин.
Албатта, аҳоли сони бўйича аниқ ва яхлит маълумотлар уларни рўйхатга олиш асосида олинади. Шунга қараб ўтмиш ва бугун ҳақида фикр-мулоҳаза юритиш ҳамда келажакни фаразлаш мумкин. Шунингдек, бу аҳолининг ёши, жинси, миллий таркиби, маълумот даражаси, никоҳ ҳолати, бандлиги ва бошқа тавсифлари ҳақида маълумот олишнинг ягона манбаи ҳамдир.
Бундай жараёнлар қадимги Греция, Вавилон, Месопотамия, Рим, Хитой, Япония ва Мисрда ўтказилган. Лекин, бу аксар ҳолларда солиқ йиғиш, яъни бож олиш ҳамда ҳарбий мақсад учун қаратилиб, фақат эркаклар рўйхатга олинган.
Аҳолини руйхатга олишнинг ташкилий режаси доимий иш олиб борувчи статистика ташкилотлари томонидан тузилади. Аҳолининг кундалик хисоби деб аҳоли табиий харакатлари хисобини рўйхатга олиш йули билан амалга оширилишига айтилади.Статистик хисоботлар асосини қонун ташкил этиб, ушбу қонун асосида рўйхат ишлари ваколатли органлар томонидан амалга оширилади.
Аҳолини рўйхатдан ўтказиш саволномасида аҳоли сони, ёши, жинси, маълумоти, диний таркиби, оилавий аҳволи каби бир қатор кўрсаткичлардан ташқари яшаш шароити, даромадлар манбаи, тамаки ва алкоголь маҳсулоти истеъмоли кабир кўплаб кўрсаткичларга эга бўлинади.
Навбаҳор туман статистика бўлими
